Τα μουσεία των γκάνγκστερς

Της Νίνας Κουλετάκη

Το Μουσείο στο Ηοτ Springs

Μόλις προχθές, στις 20 Απριλίου 2008, άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό ένα νέο μουσείο, στο Hot Springs του Arkansas. Πρόκειται για ένα χώρο αφιερωμένο στους γκάνγστερς και την ιστορία τους. Το Αμερικανικό Μουσείο των Γκάνγκστερς θα προσπαθήσει να γνωρίσει στο πλατύ κοινό τη ζωή και το έργο των συμμοριών, που είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα με την ιστορία της ίδιας της Αμερικής.

Το κτήριο, κατασκευασμένο στην αρχή του 20 αιώνα, έχει στεγάσει, πριν από το Μουσείο, το Εμπορικό Επιμελητήριο, το Νεκροτομείο και ένα πορνείο. Τώρα θα χρησιμοποιηθεί για να θυμίζει στον κόσμο την ιστορία του Al Capone, του Owen «Owney» Madden, του Lucky Luciano και άλλων γκάνγκστερς, που άφηναν τις μεγάλες πόλεις, για σύντομα χρονικά διαστήματα, προκειμένου να απολαύσουν όχι μόνο τα ιαματικά λουτρά του Hot Springs, αλλά και τον παράνομο τζόγο και τις πόρνες.

«Μέχρι την εμφάνιση του Tony Soprano, πιθανότατα δεν θα μπορούσα να το κάνω», λέει ο Robert Raines, διευθυντής του Μουσείου. «Ωραιοποιώ αυτούς τους ανθρώπους και δεν ήταν πολύ καλοί…».

Όμως, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ντόπιων, όταν οι γκάνγκστερς έφταναν στην πόλη με τα ιαματικά λουτρά, άφηναν κατά μέρος τις διαφορές τους. Η πόλη, είναι η αλήθεια, πως είχε γίνει το καταφύγιο όλων όσοι είχαν παραβατική συμπεριφορά, μέχρι που εξυγιάνθηκε από τον κυβερνήτη Winthrop Rockefeller, τη δεκαετία του 1960.

«Όποιος ήταν «κάποιος», ερχόταν στο Hot Springs. Είμαστε το Vegas πριν καν υπάρξει το Vegas», λέει ο Steve Arrison, διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Τουρισμού του Hot Srings. «Υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για την πόλη μας, τον καιρό εκείνο».

Ένα μεγάλο μέρος της ακμής του Hot Springs, αποδίδεται από πολλούς στον Owen «Owney» Madden, γνωστού με το παρατσούκλι «ο Φονιάς». Ο Madden, ο οποίος μετακόμισε στο Hot Springs τη δεκαετία του 1930, έχοντας εκτίσει ποινή στις φυλακές του Sing Sing για φόνο και παραβιάσεις αναστολής. Παντρεύτηκε την Agnes Demby, μια κοπέλα από την πόλη και εγκαταστάθηκε εκεί.

Αρχικά ασχολήθηκε με το «στήσιμο» ιπποδρομιών και στη συνέχεια έγινε συνεταίρος στο περίφημο Southern Club (το κτήριο του οποίου στεγάζει σήμερα το μουσείο κέρινων ομοιωμάτων της Mme Tussaud).

Άλλοι διαβόητοι γκάνγκστερς (Capone, Luciano, Frank Costello και Meyer Lansky) επισκέπτονταν τον Madden στο Hot Springs. Οι τουρίστες που καταλύουν στο ξενοδοχείο Arlington, ζητούν μέχρι σήμερα το δωμάτιο 442, που ήταν η μόνιμα κρατημένη σουίτα για τον Al Capone, οι φίλοι και οι σωματοφύλακες του οποίου συχνά καταλάμβαναν τα δωμάτια ενός ολόκληρου ορόφου στο ξενοδοχείο Arlington.

Σε μία περίπτωση, ο κυριώτερος αντίπαλος του Capone, ο Bugs Moran, έφθασε στο Hot Springs και κατέλυσε στο ξενοδοχείο Majestic, το οποίο βρισκόταν κοντά στο Arlington. Οι ντόπιοι φοβήθηκαν για αιματοκύλισμα της πόλης, αλλά οι δύο γκάνγκστερς παραμέρισαν τις διαφορές τους, για όσο διάστημα βρίσκονταν στο Hot Springs. Όπως λέει ο Arrison «δεν είχαν έρθει ως γκάνγκστερς αλλά ως τουρίστες».

Ο Raines, ο οποίος ζούσε στο Pine Bluff πριν μετακομίσει στο Hot Springs για να ασχοληθεί με την ίδρυση του μουσείου, συγκέντρωσε τα εκθέματά του από δημοπρασίες στο διαδίκτυο ή από ανθρώπους που ζουν ακόμα στο Hot Springs και είχαν διασυνδέσεις με τους γκάνγκστερς.

Μεταξύ των εκθεμάτων βρίσκεται ένα τραπέζι ρουλέτας, το οποίο υπήρχε στο Southern Club. Ένα από τα πιο πολύτιμα αποκτήματα του μουσείου είναι ένα πιάνο, ένα Steinway του 1929, αν και ο Raines εκτιμά ότι τα εκθέματα που θα συγξεντρώσουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών του μουσείου είναι το τραπέζι της ρουλέτας και οι «κουλοχέρηδες».

Ένας παλιός «κουλοχέρης», που κάποτε ανήκε σε ένα παράνομο καζίνο, θα βρίσκεται ανάμεσα στα εκθέματα του Αμερικανικού Μουσείου των Γκάνγστερς στο Hot Springs.

Ανάμεσα στα άλλα εκθέματα ανήκουν προσωπικά αντικείμενα των Madden και Capone, όπλα των συμμοριών, προϊόντα λαθρεμπορίου, αντικείμενα από το περίφημο πορνείο της Maxine, λάφυρα της αστυνομίας από την επιχείρησή της καταστολής του παράνομου τζόγου στο Hot Springs, ενθύμια από την εγκληματική «οικογένεια» του Vito Genovese, καθώς και προσωπικά αντικείμενα από τους πιο βίαιους γκάνγκστερς που είχαν επισκεφθεί το Hot Springs.

«Δεν ήταν τα παλικάρια με τα Armani κοστούμια. Σκότωναν κόσμο», λέει ο Raines.

Οι υπεύθυνοι του μουσείου έφτιαξαν και ένα σύντομο ντοκυμαντέρ για την ιστορία των γκάνγκστερς στο Hot Springs, στο οποίο εξερευνούν το δίκτυο των σηράγγων κάτων από την Κεντρική Λεωφόρο. Εκεί, ανάμεσα σε άλλα, ανακάλυψαν κάτι που έμοιαζε εμφανώς με διάδρομο bowling, με τα σκορ ακόμα γραμμένα στον τοίχο. Ο Raines είπε πως αισθανόταν σαν τον Geraldo Rivera (δημοσιογράφο και τηλεπαρουσιαστή που συχνά καταπιάνεται με θέματα που προκαλούν αίσθηση στο κοινό), την ώρα που εξερευνούσε την κρύπτη του Al Capone. «Οι σήραγγες της Κεντρικής Λεωφόρου, κρύβουν μυστικά, τα οποία σιγά-σιγά αποκαλύπτονται», λέει ο Raines.

Το ντοκυμαντέρ, το οποίο θα προβάλλεται σε ειδική αίθουσα του μουσείου, περιλαμβάνει ακόμα συνεντεύξεις με κατοίκους του Hot Springs, που θυμούνται τους γκάνγκστερς-παραθεριστές των δεκαετιών 1930 και 1940.

Πορτραίτα των γκάνγκστερς, φιλοτεχνημένα από τη ζωγράφο Margaret Kipp, κοσμούν όλο το μουσείο, ακόμα και μια παρωδία των περίφημων προτομών των αμερικανών προέδρων, των λαξευμένων στο όρος Rushmore: στη θέση των Washington, Jefferson, Roosevelt και Lincoln, βρίσκονται οι προτομές των Capone, Lansky, Madden και Luciano!

Το μουσείο στο Las Vegas

Ένα ακόμα μουσείο για τους γκάνγκστερς έχει προγραμματισθεί να ανοίξει στο Las Vegas. Θα αναδεικνύει τον κυρίαρχο ρόλο που έπαιξαν οι συμμορίες στην ανάπτυξη του Las Vegas, και στο πως κατάφεραν, όχι μόνο να στήσουν μια πόλη στη μέση της ερήμου, αλλά να την καταστήσουν πρωτεύουσα του τζόγου στην Αμερική και να της δώσουν πρωτοφανή λάμψη και δόξα, κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’40 και του ’50. Ανάμεσα στους «τιμώμενους» γκάνγκστερς ξεχωρίζουν οι Bugsy, Lansky και Lefty.

Ο Meyer Lansky, αριστερά, συνοδεύεται από νεοϋρκέζους ντετέκτιβς, μετά τη σύλληψή του, στις 11 Φεβρουαρίου του 1958

«Ας είμαστε ωμά ειλικρινείς Είναι κάτι παραπάνω από μύθος. Είναι η πραγματικότητα. Και αυτό είναι που μας διαφοροποιεί από τις άλλες πόλεις», λέει ο δήμαρχος του Las Vegas, Oscar Goodman, ένας πρώην δικηγόρος υπεράσπισης, ανάμεσα στους πελάτες του οποίου συγκαταλέγονταν γκάνγκστερς όπως ο Meyer Lansky και ο Anthony Spilotro, γνωστός ως «Τόνυ το Μερμήγκι».

To FBI υποστηρίζει το εγχείρημα, έχοντας αναθέσει σε έναν συνταξιούχο πράκτορα να συμμετέχει στις διεργασίες. Ισχυρίζεται πως δεν μπορείς να αφηγηθείς τις ιστορίες του Benjamin ‘Bugsy’ Siegel, του τραπεζίτη του Lansky, του αφεντικού του καζίνο Frank ‘Lefty’ Rosenthal και όλων των άλλων, χωρίς να αφηγηθείς, παράλληλα, τις ιστορίες των ανθρώπων που τους κατεδίωκαν.

«Είναι ένας τρόπος να έλθουμε σε επαφή με το κοινό και να δείξουμε τα αποτελέσματα της δουλειάς μας», λέει ο εκπρόσωπος του FBI στην Washington, Dan McCarron.

Η συνταξιούχος πράκτορας του FBI, Ellen Knowlton, επικεφαλής της υπηρεσίας στο Las Vegas μέχρι το 2006 και σήμερα υπεύθυνη του μη κερδοσκοπικού οργανισμού του μουσείου, λέει πως το FBI έχει παραχωρήσει φωτογραφίες, μαγνητοταινίες, έγγραφα, μαρτυρίες και παντός είδους υλικό, των προσπαθειών του να πατάξει το οργανωμένο έγκλημα κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’50, ’60 και ’70.

«Παρά το ακανθώδες θέμα του, αυτό το μουσείο θα είναι ιστορικά ακριβές και θα αφηγείται την πραγματική ιστορία του οργανωμένου εγκλήματος», λέει η Knowlton. «Ο σκοπός μας είναι να δώσουμε στο κοινό μια γεύση του τι σήμαινε την εποχή εκείνη, όχι μόνο να είσαι μέρος του οργανωμένου εγκλήματος ή να συνδέεσαι με αυτό, αλλά και το πώς ήταν να βρίσκεσαι στην απέναντι πλευρά, αυτή του νόμου».

Το μουσείο είναι προγραμματισμένο να ανοίξει το 2010, σε ένα ομοσπονδιακό κτήριο, φτιαγμένο από κόκκινα τούβλα, που ήταν τα κεντρικά γραφεία του FBI στο Las Vegas, το 1933. Στο κτήριο αυτό έλαβε χώρα μια προκαταρκτική εξέταση της ειδικής επιτροπής (προεδρεύοντος του γερουσιαστή του Tennessee Estes Kafauver), αναφορικά με την παράνομη κερδοσκοπία και δωροδοκία.

Ο Frank ‘Lefty’ Rosenthal στο τραπέζι των μαρτύρων κατά την κατάθεσή του σε μια υποεπιτροπή της Γερουσίας που εξέταζε τον παράνομο τζόγο. Είναι 8του Σεπτέμβρη του 1961, στη Wahsington.

O Goodman πίεζε για την ίδρυση ενός μουσείου αφιερωμένου στους γκάνγκστερς, από το 1999 που εξελέγη δήμαρχος του Las Vegas. Διαπραγματεύτηκε το κτήριο για λογαριασμό της πόλης και το αγόρασε στη συμβολική τιμή του 1$, με την σκέψη να το κάνει πολιτιστικό κέντρο. Το τελικό κόστος αναμένεται να ανέλθει στα 50$ εκατομμύρια. Τα 15 από αυτά συγκεντρώθηκαν μέσω δωρεών, εκδηλώσεων, ακόμα και πώληση αναμνηστικών αντικειμένων, όπως πινακίδων αυτοκινήτων του Las Vegas, από τον εορτασμό των 100 χρόνων της πόλης, το 2005.

Είτε πρόκειται για τη διεύθυνση των καζίνο του Las Vegas, είτε για τον έλεγχο πωλήσεων των τσιγάρων και του αλκοόλ, είτε για την περισυλλογή απορριμμάτων στις μεγάλες πόλεις, το οργανωμένο έγκλημα είναι μέρος της αμερικάνικης κουλτούρας. Ο καθένας έχει μια ιστορία συμμορίας να διηγηθεί ή κάποιου είδους επαφή με συμμορίτη. Ή –τουλάχιστον– έτσι ισχυρίζεται!

Οι επισκέπτες του μουσείου, εκτός από την περιήγησή των εκθεμάτων, θα συμμετέχουν διαδραστικά στο μουσείο: θα κληθούν να αποφασίσουν με ποια μεριά θα συμπορευτούν, των γκάνγκστερς ή των αστυνομικών, θα τους δίνεται ένα σύντομο βιογραφικό του ήρωα που θα επιλέγουν και θα συμμετέχουν σε ένα παιχνίδι ρόλων.

ΠΗΓΕΣ

–Associated Press

-The American Gangsters Museum