Hermine Braunsteiner: η φοράδα του Majdanek – 2

H Hermina Braunsteiner στο Eibsee της Γερμανίας, το 1957

Προηγούμενο

Της Νίνας Κουλετάκη

Ο Simon Wiesenthal, το κυνήγι, η ανακάλυψη και η έκδοση

Ο Simon Wiesenthal (31 Δεκεμβρίου 1908 – 20 Σεπτεμβρίου 2005) ήταν αυστριακός κυνηγός Ναζί και συγγραφέας.  Επιζών του Ολοκαυτώματος, είχε περάσει από τα στρατόπεδα Janowska, Plaszow και Mauthausen.  Μετά τον πόλεμο αφιέρωσε την ζωή του στο κυνήγι, τον εντοπισμό, τη σύλληψη και την παραπομπή στη δικαιοσύνη διαφυγόντων Ναζί εγκληματιών πολέμου.  Συνέβαλε στην σύλληψη του Adolf Eichmann και δεν έπαψε, μέχρι το τέλος της ζωής του, να καταδιώκει τον Josef Mengele.

Τον Ιανουάριο του 1964, ο Wiesenthal βρίσκεται στο Cafe Royal στο Tel Aviv, περιμένοντας έναν φίλο του με τον οποίο έχει ραντεβού.  Ο φίλος τηλεφωνεί στο μαγαζί για να ειδοποιήσει ότι κάτι του έτυχε και δεν θα μπορέσει να είναι συνεπής και ο σερβιτόρος ανακοινώνει στην κατάμεστη αίθουσα «τηλεφώνημα για τον κ. Wiesenthal», γεγονός που οδήγησε στην αναγνώριση του Simon από τους θαμώνες, οι οποίοι σηκώνονται και αρχίζουν να χειροκροτούν θερμά. Τρεις από αυτούς θα τον πλησιάσουν και θα καθήσουν στο τραπέζι του.  Πρόκειται για επιζώντες του Majdanek και θα του μιλήσουν για την «Φοράδα», την Hermina Braunsteiner.  Θα του διηγηθούν την σκληρότητα και τα εγκλήματά της και θα του πουν ότι ουδέποτε λογοδότησε για όσα διέπραξε στο Majdanek.  Η δίκη της, μεταπολεμικά, στην Αυστρία αφορούσε μόνο στην υπηρεσία της στο στρατόπεδο του Ravensbrück.  Επίσης, στην περίπτωση που εντοπιζόταν, θα έπρεπε να δικαστεί στην Πολωνία ή στην Γερμανία, καθώς η Αυστρία την είχε απαλλάξει από μελλοντικές προσαγωγές στη δικαιοσύνη.

Simon Wiesenthal

Ο Wiesenthal δεν χρειάστηκε περισσότερα για να πειστεί και να ριχτεί στο κατόπι της Braunsteiner.  Ένας από τους βοηθούς του πήγε στη Βιέννη, όπου συναντήθηκε με φίλους και συγγενείς της Braunsteiner και έμαθε ότι είχε παντρευτεί έναν αμερικανό ονόματι Ryan και ζούσαν στο Halifax, στη Nova Scotia του Καναδά.  Από εκεί τα ίχνη της οδηγούσαν στο Τορόντο και στην συνέχεια στο Queens της Νέας Υόρκης στην Αμερική. Ο Wiesenthal ενημέρωσε τον ανταποκριτή των New York Times στην Βιέννη ο οποίος, με τη σειρά του, ειδοποίησε τα κεντρικά της εφημερίδας στη Νέα Υόρκη.  Ο αρχισυντάκτης ανέθεσε το θέμα στον Joseph Lelyveld, έναν νεαρό δημοσιογράφο, που ρίχτηκε στην έρευνα για τον εντοπισμό της «κ. Ryan».  Ανακάλυψε ότι οι Ryan εγκαταστάθηκαν πρώτα στον αρ. 54-44 της 82ας Οδού στο δυτικό Elmhurst και στην συνέχεια μετακόμισαν στον αρ. 52-11 της 72^ης Οδού στο Maspeth του Queens.  Ανακάλυψε την Braunsteiner στο δεύτερο σπίτι το κουδούνι του οποίου χτύπησε.  Όταν της είπε ποιος είναι και τι θέλει η γυναίκα είπε: «Θεέ μου, ήξερα ότι αυτό θα συνέβαινε κάποια μέρα.  Ήρθατε». Ήταν 14 Ιουλίου 1964.

Η Braunsteiner υποστήριξε ότι είχε ήδη δικαστεί για την δράση της στην Αυστρία και είχε πάρει απαλλαγή από οποιαδήποτε άλλη μελλοντική δίωξη.  Ισχυρίστηκε ότι υπηρέτησε μόνο έναν χρόνο στο Majdanek, και τους οκτώ μήνες ήταν άρρωστη στο αναρρωτήριο.  Ο σύζυγός της αγνοούσε τα πάντα για το παρελθόν της και άκουγε έκπληκτος τις κατηγορίες του Lelyveld. «Η σύζυγός μου, κύριε, δεν είναι δυνατόν να έχει διαπράξει αυτά για τα οποία την κατηγορείτε.  Η Hermi είναι ο πιο καλός κι ευγενικός άνθρωπος στον κόσμο, δεν θα πείραζε ούτε μύγα.  Οτιδήποτε έκανε στον πόλεμο, είμαι σίγουρος πως ήταν διατεταγμένη υπηρεσία».

H Hermina Braunsteiner στο Lugano της Ελβετίας, το 1962

O δημοσιογράφος δημοσίευσε το θέμα και ενημέρωσε τον Wiesenthal, ο οποίος αρχίζει έναν τεράστιο αγώνα ώστε η Αμερική να προχωρήσει στην έκδοση της Braunsteiner, προκειμένου να δικαστεί στην Ευρώπη.  Όμως η Braunsteiner έχει αμερικανική υπηκοότητα, γεγονός που καθιστά αδύνατη την έκδοσή της.  Οι Αμερικανοί βρίσκονται στη δύσκολη θέση να έχουν προσφέρει υπηκοότητα σε μιαν ναζί εγκληματία πολέμου και προσπαθούν να βρουν λύση.  Και η λύση εντοπίζεται στα χαρτιά εισόδου της Braunsteiner στις Η.Π.Α., όπου είχε αποκρύψει την καταδίκη της ως εγκληματία πολέμου από την Αυστρία.  Στις 22 Αυγούστου του 1968 ξεκινούν οι διαδικασίες αφαίρεσης της αμερικανικής υπηκοότητας της Braunsteiner και το 1971 της αφαιρείται οριστικά.  Η Hermina αναγκάζεται να συνενέσει και να μην εφεσιβάλει την απόφαση, προκειμένου να αποφύγει την απέλαση.  Παραμένει στην Αμερική, ως σύζυγος αμερικανού πολίτη, αλλά η ίδια δεν έχει πια καμιά υπηκοότητα.  «Αυτό είναι το τέλος των πάντων για εμένα», θα πει η κ. Ryan.

H Hermina Braunsteiner στη Νέα Υόρκη, το 1967

Aμέσως μετά την αφαίρεση της υπηκοότητας, τόσο η Πολωνία όσο και η Γερμανία θα αιτηθούν την έκδοση της Braunsteiner, προκειμένου να παραπεμφθεί για τα εγκλήματα που διέπραξε στο στρατόπεδο του Majdanek.  H Braunsteiner φοβάται την έκδοση στην Πολωνία, όπου είχε διαπράξει τα εγκλήματά της και, αναγκαστικά, συμφωνεί με την έκδοση στην Δυτική Γερμανία.

To M. Σάββατο του 1973, συλλαμβάνεται στην Αμερική και κλείνεται στη φυλακή του Nassau, περιμένοντας την έδοσή της.  Θα παραμείνει εκεί για τέσσερις μήνες. Στις 7 Αυγούστου του 1973 η Hermina Braunsteiner Ryan γίνεται η πρώτη ναζί εγκληματίας πολέμου που εκδίδεται από την Αμερική στην Γερμανία.

Γράμμα της Braunsteiner σε φίλους της, από την φυλακή του Nassau

Οι δίκες του Majdanek

Η Braunsteiner οδηγείται στο Düsseldorf και φυλακίζεται, περιμένοντας την δίκη της.  Ο άντρας της την ακολουθεί και αιτείται την αποφυλάκισή της με το σκεπτικό ότι δεν ήταν γερμανίδα υπήκοος αλλά αυστριακή και τα υποτιθέμενα εγκλήματα είχαν διαπραχθεί σε άλλη χώρα (Πολωνία) και όχι στην Γερμανία.  Η αίτησή του απορρίπτεται με το αιτιολογικό ότι την εποχή εκείνη, όχι μόνο όλοι οι αυστριακοί είχαν την γερμανική υπηκοότητα αλλά, το κυριώτερο, ό,τι διέπραξε το διέπραξε ως γερμανίδα αξιωματούχος στο όνομα του Γερμανικού Ράιχ.

Στη δίκη

Στη δίκη

Η δίκη της Braunsteiner ήταν μέρος μιας μακράς σειράς δικών που άρχισαν στο Düsseldorf το 1975 και ολοκληρώθηκαν το 1981.  Εκτός από την Braunsteiner παραπέμφθηκαν άλλοι 15 πρώην SS, άνδρες και γυναίκες, που είχαν υπηρετήσει στο στρατόπεδο του Majdanek, κατηγορούμενοι για τον θάνατο 250.000 ανθρώπων.  H Braunsteiner δικάστηκε στην Τρίτη, κατά σειρά, δίκη, που άρχισε στις 26 Νοεμβρίου του 1975.  Το δικαστήριο συνεδρίασε 474 φορές, καθιστώντας την την πλέον μακρόχρονη και ακριβότερη δίκη στην Δυτική Γερμανία.  Μαζί με την Braunsteiner στο εδώλιο του κατηγορουμένου ήταν και ο πρώην SS φρουρός του στρατοπέδου Hermann Hackmann καθώς και ο γιατρός του Majdanek Heinrich Schmidt.

Κινηματογραφικά στιγμιότυπα από την δίκη της Braunsteiner

Αναφορικά με την Braunsteiner πληθώρα μαρτύρων, επιζώντων του Majdanek, κατέθεσε εναντίον της.  Ένας είπε ότι «άρπαζε τα μικρά παιδιά από τα μαλλιά και τα εκσφενδόνιζε στα φορτηγά που πήγαιναν στους θαλάμους αερίων».  Άλλοι μίλησαν για τους άγριους ξυλοδαρμούς των κρατουμένων και το ποδοπάτημά τους με τις βαρειές της μπότες με τα καρφιά.  Συνολικά την Braunsteiner βάραιναν εννέα κατηγορίες, αλλά από τις έξι απαλλάχθηκε λόγω έλλειψης επαρκών αποδεικτικών στοιχείων.  Κρίθηκε ένοχη για τις τρεις από αυτές: α) την δολοφονία 80 ανθρώπων, β) υποβοήθηση στην δολοφονία 102 παιδιών και γ) συνέργεια στην δολοφονία άλλων 1.000 ανθρώπων.  Στις 30 Ιουνίου του 1981 η Hermina Braunsteiner Ryan καταδικάστηκε σε ισόβια, την πιο αυστηρή ποινή που επιβλήθηκε στην συγκεκριμένη δίκη (ο Hackmann καταδικάστηκε σε δεκαετή κάθειρξη και ο Schmidt απηλλάγη λόγω έλλειψης επαρκών αποδεικτικών στοιχείων).

Στη δίκη

Το τέλος

Η Braunsteiner οδηγήθηκε στις γυναικείες φυλακές του Mülheimer.  Καθ’ όλη την διάρκεια της κράτησής της εκεί ήταν μοναχική, δεν μιλούσε και δεν συναναστρεφόταν τις άλλες κρατούμενες και περνούσε τις μέρες της φτιάχνοντας πάνινες κούκλες και ζωάκια.  Επιπλοκές με τον διαβήτη, από τον οποίο έπασχε και που οδήγησε σε ακρωτηριασμό του ενός της ποδιού, οδήγησαν στην αποφυλάκισή της, το 1996. Ο τότε υπουργός της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας, Johannes Rau, της έδωσε χάρη, για λόγους υγείας.

Ο σύζυγός της ζούσε ήδη από την εποχή της δίκης στην Γερμανία, για να είναι κοντά της.  Η Braunsteiner τον συνάντησε στο Bochum-Linden, όπου και έζησε μέχρι τον θάνατό της, σε ένα ίδρυμα που ήταν συνδυασμός κατοικίας, νοσοκομείου και οίκου ευγηρίας.  Το ζευγάρι των Ryan είχε στην διάθεσή του ένα διαμέρισμα 65 m2, με δύο κρεβατοκάμαρες ενώεξυπηρετούνταν σε καθημερινή βάση από ένα δίκτυο εθελοντών.

Η τελευταία είδηση που υπάρχει καταγεγραμμένη για την ζωή της εκεί, είναι αυτή ενός εβδομαδιαίου γερμανικού περιοδικού, του Süddeutsche Zeitung Magazin, που αναφέρει ότι το ηλικιωμένο ζευγάρι θεάθηκε στην αγορά της πόλης.  Ο Russel Ryan έσπρωχνε το αναπηρικό καροτσάκι της γυναίκας του, σταμάτησε μπροστά στον πάγκο μιας ανθοπώλισσας και την ρώτησε αν θα επιθυμούσε ένα μπουκέτο λουλούδια.  Η Hermina δεν απάντησε. Ο Russel κοίταξε το ρολόι του και συνέχισε να σπρώχνει το καροτσάκι. Ήταν καλοκαίρι του 1996.

Η Hermine Braunsteiner Ryan, η «Φοράδα του Majdanek», πέθανε στο Bochum-Linden της Γερμανίας στις 19 Απριλίου του 1999, σε ηλικία 79 ετών.  Η τύχη του συζύγου της Russel Ryan δεν είναι γνωστή.

Πηγές

-Brown, Daniel Patrick (2002). The Camp Women: The Female Auxiliaries Who Assisted the SS in Running the Nazi Concentration Camp System.

-Lelyveld, Joseph (2005). Omaha Blues: A Memory Loop.

-Wiesenthal, Simon (1989). Justice Not Vengeance.

-The New York Times (διάφορα άρθρα 1964-1999).

-Simon Wiesenthal Archives (http://www.simon-wiesenthal-archiv.at/)

-FOG Documentaries (2015). Kobyla, The Mare of Majdanek.